شبنم سیدمجیدی
خیلی‌ها ایام سوگواری محرم نذر دارند؛ نذرهای مختلف؛ بعضی‌ها آب می‌دهند، بعضی‌ها شربت و چای، بعضی آش. نذری‌ها در این ایام متفاوتند؛ اما نذر غذا دادن و اطعام فقرا در این میان از همه بیشتر طرفدار دارد. مردم می‌گویند ما با نذری‌خوردن به کسی که نذری به نام اوست احترام می‌گذاریم و چون او نزد خدا محترم است موجب می‌شود که خداوند هم به ما توجهی کند.
به‌نوعی در این
سال‌ها خورش قیمه تبدیل به غذای رسمی ایام عزاداری محرم شده است، اما هنوز هم در شهرهای مختلف ایران، غذاهای سنتی و محلی برای اطعام مردم پخته و نذر می‌شود. آن‌قدر که اگر همه آنها را کنار هم قرار دهیم ،منوی رنگارنگی از انواع غذا در ایام محرم داریم.
شمالی‌ها چه نذری می‌دهند؟
در شمال ایران، گرگانی‌ها رسم دارند که در مراسم مذهبی‌شان که مهم‌ترینشان همان عزاداری برای سیدالشهدا(ع) است، آش ساک نذر‌کنند. این طعام ظاهری شبیه به قرمه سبزی دارد، اما با اسفناج و گوشت چرخ‌کرده پخته می‌شود.در رشت غذایی که اغلب برای پذیرایی از عزاداران پخته می‌شود، خورش فسنجان است. می‌گویند فسنجان از این ناحیه آمده و گیلانی‌‌ها آن را همیشه ترش و با گوشت اردک یا مرغ می‌پسندند.قیمه چرخ کرده، پرچمدار غذاهای نذری در لاهیجان است. تنها تفاوتش با قیمه معمولی، گوشت چرخ‌کرده بسیار سرخ‌کرده‌ای است که در آن می‌ریزند.
اما مردم شمال‌غربی هم نذری‌های خاص خود را دارند؛ تبریزی‌ها، غذای لذیذی می‌پزند به نام چلوگوشت هویج که این غذا را با گوشت‌های قیمه‌شده و هویج رنده‌شده فراوان طبخ و البته با برنج به‌عنوان نذری پخش می‌کنند. خورش پیچاق قیمه یا قیمه پیچاق یکی از غذاهای محلی اردبیل است که از گوشت گوسفندی و خلال بادام تهیه می‌شود و روی آن تخم مرغ نیمرو می‌کنند.
در شمال‌شرقی نیز شله‌مشهدی معروف‌ترین غذایی است که می‌توانید در ایام محرم در هر کجای مشهد که باشید، بخورید و از طعم لذیذ آن بی‌نصیب نمانید.
غذاهای مخصوص محرم در غرب و جنوب ایران
بی شک خورش خلال کرمانشاه، یکی از اعضای اصلی منوی غذای شهرهای غربی کشور است. این خورش از غذاهای معروف و سنتی کرمانشاه است که با زرشک، خلال بادام و زعفران فراوان پخته می‌شود. خرم‌آبادی‌ها غذای مخصوصی دارند به نام زیربرنجی یا آش‌گوشت که پخت آن تخصص خاصی می‌خواهد. در خوزستان نیز خرمشهری‌ها نذری معروفی دارند به نام قیمه نجفی. این غذا با الگوگیری از پخت نذری در نجف‌اشرف طبخ می‌شود. این غذا شامل برنج، گوشت بسیار کوبیده شده، زعفران و سیب‌‌زمینی است. خورش سبزی اهواز نیز خیلی معروف است و غذای اصلی عزاداری‌‌ها به‌شمار می‌آید. خورش سبزی همان قرمه سبزی است که با سبزی خوب خوزستان طبخ می‌شود. آش یا حلیم غلور یکی از نذری‌های استان سیستان و بلوچستان و استان خراسان جنوبی است که در‌ماه محرم و صفر میان مردم توزیع می‌شود. این غذا از 70سال پیش در سیستان در ماه محرم طبخ می‌شود. سیستانی‌ها این آش را با بلغور گندم، گوشت با استخوان و حبوبات می‌پزند. قیمه بوشهری هم شبیه همان قیمه نجفی است.
مردم مرکز ایران برای محرم چه می‌پزند؟
یکی از خوشمزه‌ترین قیمه‌ها، قیمه‌نثار قزوین است که در قزوین طرفدار زیادی دارد. قیمه نثار تقریبا همان قیمه معمولی است با این تفاوت که در آن شکر، زیره، گلاب، پودر هل، خلال پسته، خلال پوست پرتقال و خلال بادام هم به‌کار می‌رود. یکی از غذاهای خوشمزه و سنتی اراک، آش بی‌بی‌سه‌شنبه است که برای ایام محرم و عزاداری نذر می‌شود که با نخود، لوبیا، عدس و گوشت چرخ کرده طبخ می‌شود. می‌گویند اصالت یک کاشانی با میزان علاقه‌اش به گوشت لوبیا یا در لهجه محلی گوشت لوبیاب سنجیده می‌شود؛ چرا که علاقه کاشانی‌ها به این غذا بسیار زیاد است و بدون شک در صدر غذاهای نذری عزاداری‌‌ها قرار می‌گیرد. در اصفهان بریانی که غذای سنتی اصفهانی‌هاست نذری داده می‌شود. غذای ایام محرم در شیراز با شکرپلو معنا می‌شود. خورش قیمه را با شکر پلودرست می‌کنند. در کرمان، آبگوشت متنجه در دیگ‌‌های بزرگ مسی پخته می‌شود. این آبگوشت شامل برگه زردآلو، خرما و تکه‌های میوه و شنبلیله است و به‌ویژه در شهر رفسنجان این غذا در ایام عزاداری بسیار نذر می‌شود.
آن‌قدر در ایام محرم یزدی‌ها آش‌گندم یا شله نذری داده‌اند که دیگر این آش به آش امام‌حسین(ع) نیز معروف شده است. زمان پخت و پخش این آش بستگی به نذر صاحبان آن دارد، اما عموما این آش یا بعد از نماز صبح عاشورا یا هنگام غروب پخش می‌شود. در این آش از نخود، لوبیا چیتی، گندم پوست کنده، سبزی آش و ادویه استفاده می‌شود.
مردم ایران در ایام محرم چه نوع غذاهایی طبخ می‌کنند؟
ما که بر سفره خاصیم به یغما نرویم
گزارشی از نذری‌ها، ظروف پخت نذری و منوی غذاهای محرم
در همینه زمینه :
